1971-1974

ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ


1974 LINA BRAAKE
1974 GEORGINA'S RASONS
1974 DIE VERROHUNG DES FRANZ BLUM
1974 LENAU
1972 STROHFEUER
1971 TRIBUNAL 1982

1974

LINA BRAAKE

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Bernhard Sinkel
LINA BRAAKE poster

H Lina είναι η πρώτη ταινία του Bernd, ενός από την παρέα των 6 που ίδρυσε την U.L.M.*, όπως κι ο εταίρος Kluge σπουδαγμένος νομικός, που παράτησε μια λαμπρή σταδιοδρομία για να κάνει ταινίες. Η δουλειά μου στην Lina ήταν να βρω ένα παλιό αρχοντικό ή ξενοδοχείο και να το μετατρέψω στον βασικό χώρο, που ήταν ένα γηροκομείο για σχετικά ευκατάστατους γέροντες σε μια Βαυαρική λίμνη με θέα τις Άλπεις. Θυμάμαι ότι είχα πολλή δουλειά γιατί το κτίριο που βρέθηκε ήταν σε κακή κατάσταση, αλλά αυτό που θυμάμαι περισσότερο είναι τα καμώματα των γέρων από τα γύρω ιδρύματα, τους οποίους έφερνε κάθε πρωί ένα τουριστικό λεωφορείο. Πίσω από την κάμερα συνέβαιναν εκτός θέματος πολλά πιο συναρπαστικά, από την συγκινητική ιστορία της Lina Braake, την οποία ξεσπιτώνει αυθαίρετα μια τράπεζα που πούλησε το οικόπεδό της πολυκατοικίας της: Καβγάδες, έρωτες, αντιζηλίες, συνωμοσίες και αποδράσεις. Εκεί άρχισα να καταλαβαίνω τι με περιμένει στα γεράματα... εκτός του ότι μπορεί να μου πάρουν και το σπίτι. Για περισσότερα στοιχεία, αφίσες, σκηνές και φωτογραφίες έχει φροντίσει ο Bernhard στον περιεκτικό ιστότοπό του.

Εγώ θα αναρτήσω μόνο ότι βρήκα από τις πολλές συνεργασίες μας: απ΄αυτή την ταινία τίποτα.

* U.L.M. Ακρωνύμιο του Unabhängige Lichtspiel Manufaktur, δηλαδή Ανεξάρτητη Κινηματογραφική Βιοτε-χνία. Όπου η εθνικοσοσιαλιστικής δημιουργίας λέξη Lichtspiel χρησιμοποιήθηκε μόνο επειδή οι Kluge και Reitz είχαν διδάξει και η Ula Stöckl είχε σπουδάσει κινηματογράφο στην σχολή για βιομηχανικό design της Ulm.

1974

GEORGINA'S REASONS

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΣ

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Volker Schlöndorff
ΣΕΝΑΡΙΟ:
βασισμένη στη νουβέλα του Henry James

Aν θυμάμαι καλά η ταινία γυρίστηκε για τις «Νουβέλες του Henry James» σαν Γαλλο-Γερμανική συμπαραγωγή με παραγωγό τον Claude Chabrol για την ORTF και την ARD από την BAVARIA στο Μόναχο και ίσως γι αυτό ο χρόνος προετοιμασίας που απέμεινε ήταν πολύ μικρός. Γι αυτό ασχολήθηκα μόνο με τα κοστούμια και ο Hans Gailling, φίλος και συνεργάτης από τα φοιτητικά χρόνια -όταν δουλεύαμε βοηθοί σε θερμοκρασίες ρεκόρ υπό το μηδέν- ανέλαβε τα ντεκόρ. Και σ΄αυτή την ταινία αν και εποχής, ίσχυσε το αξίωμα ότι ποτέ για τα κοστούμια και τα σκηνικά δεν υπάρχουν αρκετά λεφτά, αλλά ούτε ο χρόνος ήταν αρκετός να ράψω τα κοστούμια στην BAVARIA ή σε άλλα συμβεβλημένα εργαστήρια. Μια ολόκληρη νύχτα σχεδίαζα κοστούμια μόνο για να πείσω την επόμενη τον παραγωγό, ότι η μοναδική λύση ήταν οι Bermans and Nathans. Η παραγωγή θα μου έστελνε για πρόβες στο Λονδίνο τους βασικούς ηθοποιούς όταν υπέγραφαν και μόλις ολοκληρωνόταν το υπόλοιπο cast φωτογραφίες με τα μέτρα του. Για ψυχολογικούς λόγους δεν τους είπα ότι σιχαίνομαι αφόρετα κοστούμια ραμμένα με σύγχρονα υφάσματα, για ρούχα εποχής γύρω στο 1885. Ο Monty Berman είχε μαζέψει στα σπίτια και τα loft της Camden Street χιλιάδες κοστούμια, από προβιές Νεαντερτάλιων ως το κορμάκι του «Superman», αλλά και ολόκληρες αποθήκες με τόπια δαντέλες belle époque και τσόχες για στολές του 1ου πολέμου. Το πιο σπουδαίο ήταν ότι είχε συνεργάτες που ήξεραν πολύ καλά την εποχή τους και ξετρύπωναν ακόμη και αυθεντικά κομμάτια καθώς και έμπειρους ράφτες για να τα μεταποιήσουν. Πριν πάω στο Λονδίνο βρήκα ένα κατάλογο δημοπρασιών με Αμερικάνους naïve ζωγράφους του 19ου αιώνα και προσπάθησα μάταια να τους μιμηθώ στα σκίτσα μου, πράγμα που δεν υποψίαστηκε ούτε ο Volker, ο οποίος είχε προραφαηλιτικές παραστάσεις στο μυαλό του. Πάντως οι Βρετανοί κοστουμιέριδες κατάλαβαν ακριβώς τι έψαχνα και έφτιαξαν μάλιστα για την Edith Clever μερικά καινούρια φορέματα, δύο ντραπαριστά από προπολεμικό μεταξωτό ταφτά.

Kαι η Georgina είναι μία παραγωγή, από την οποία δεν βρήκα φωτογραφίες εργασίας και ο αγαπητός μου συνάδελφος Hans, που ήταν πιο τακτικός, μας άφησε χρόνους το 2012. Στην ιστοσελίδα της ταινίας υπάρχoυν μόνο μερικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες τύπου κι αυτές που μας έβγαλαν οι μόδιστροι του Berman’s στις πρόβες.

1974

DIE VERROHUNG DES FRANZ BLUM

Η ΑΠΟΚΤΗΝΩΣΗ ΤΟΥ FRANZ BLUM

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Reinhard Hauff
DIE VERROHUNG DES FRANZ BLUM poster

Το σενάριο της ταινίας ήταν βασισμένο στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Burkhard Driest με τον οποίο ο Hauff έγραψε το σενάριο. Ο Hauff μου είχε βρει τότε στην μποέμικη συνοικία του Μονάχου ένα διαμέρισμα πάνω από το δικό του και μόνο 100 μέτρα από το γραφείο της U.L.M, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετός λόγος για να του ανακαινίσω τις παράγκες μιας ερειπωμένης αγροτικής φυλακής και μια εγκαταλειμμένη πτέρυγα των παλιών φυλακών της GESTAPO και πρώην στρατόπεδου συγκέντρωσης του Αμβούργου Fuhlsbüttel, Santa Fu στην σλάνγκ των κρατουμένων. Και όλα αυτά επειδή ο Burkhard λίγο πριν αποφοιτήσει από την νομική λήστεψε μια τράπεζα και πήγε για τρία χρόνια στις παλαιότερες φυλακές της Γερμανίας στο Celle. Στο Αμβούργο γυρίσαμε επειδή μας έδωσαν την άδεια να γυρίσουμε σε ένα εν ενεργεία κατάστημα και να κάνουμε την αναπαλαίωση με κρατούμενους. Από τότε ένιωθα μια έλξη για περιπετειώδης παραγωγές και πολύ αργότερα έμαθα ότι το είχαν μυριστεί και οι παραγωγοί και μου πρότειναν δουλειές που δεν ήθελε να κάνει κανένας σώφρων συνάδελφος. Έτσι βρέθηκα σ΄ένα βαλτότοπο της κάτω Σαξονίας να κόβω τύρφη με Τούρκους μετανάστες, μια δουλειά που δεν έκαναν πια ούτε οι βαρυποινίτες των αγροτικών φυλακών, ή να βάφω την πτέρυγα με τους κρατούμενους και να τους μαθαίνω να πετρελαιώνουν κρεβάτια και να γεμίζουν στρώματα, δουλειές που είχα μάθει σαν σκαπανέας του μηχανικού... Κι επειδή κάθε πρωί που μπαίναμε και το βράδυ που βγαίναμε από την Santa Fu περνάγαμε σωματικό έλεγχο και είχαμε πολύ περιορισμένο αριθμό ηθοποιών και κομπάρσων, έπαιζα καμιά φορά κι έναν κατάδικο με κομπολόι.

1974

LENAU

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Roland Gall
ΣΕΝΑΡΙΟ:
Jürgen Breest, Roland Gall

Nikolaus Lenau ήταν το ψευδώνυμο του Αυστριακού Franz Niembsch Edler von Strehlenau, που πρέπει να ήταν ο πιό δυστυχισμένος ποιητής του 19ου αιώνα, θύμα των Γερμανών ρομαντικών κινημάτων, της νοσταλγίας που έγινε Weltschmerz, της απέραντης απαισιοδοξίας και της Wanderlust, του πόθου για οδοιπορία... Ο Lenau στο μάλλον αυτοβιογραφικό διήγημα του Herburger ήταν εξασκούμενος αλλά και καταζητούμενος τρομοκράτης και το 1972 είχε καταφύγει και κρυβόταν στο διαμέρισμα ενός «συμπαθούντος» διανοούμενου, του οποίου την ζωή έκανε αφόρητη, όχι μόνο η βίαιη ιδεολογική αντιπαράθεση, αλλά και η συνεχής απειλή μιας εφόδου της αντιτρομοκρατικής ή οποία είχε φακελώσει όλους τους Sympathisanten.

Ο σκηνοθέτης Roland Gall, παλιός φίλος που με βοήθησε στην πρώτη μου ταινία, μου ζήτησε να του στήσω σ΄ένα τηλεοπτικό πλατό του RADIO BREMEN το εσωτερικό και εξωτερικό της μικρής σοφίτας του αριστεριστή, γιατί κάθε φορά που κτύπαγε το κουδούνι ο Lenau έβγαινε από το παράθυρο και σκαρφάλωνε στα κεραμίδια. Το μοναδικό αλλά συνηθισμένο πρόβλημα, ήταν οι τοίχοι του στενάχωρου διαμερίσματος που έπρεπε να μετακινούνται εύκολα για να χωρά και η κάμερα. Εκτός διαμερίσματος υπήρχε μια σκηνή στα εγκαίνια έκθεσης ζωγραφικής σε μια γκαλερί της Βρέμης, όπου εμφανίζεται ξαφνικά ο Lenau. Αλλά επειδή ένας ακτιβιστής δεν θα πήγαινε σε οποιαδήποτε έκθεση, σκέφτηκα να ζητήσω έργα από Γιάννη Ψυχοπαίδη που βρισκόταν ακόμη στο Μόναχο. Ο Γιάννης μας έστειλε τα πιο «στρατευμένα» έργα του, αλλά δεν μπορούσε να έρθει ο ίδιος κι ο Roland μου ζήτησε να παίζω τον ζωγράφο που θα μάζευε στο μπερεδάκι του χρήματα «για τους Έλληνες συναγωνιστές» κατά της χούντας. Ήξερα την δουλειά γιατί την είχα κάνει μερικά χρόνια πριν για τον Άκη σε μια μπιραρία του Μονάχου, όσο ο Ανδρέας Παπανδρέου μιλούσε σε Έλληνες Gastarbeiter και φοιτητές. Τότε περιφέραμε μεγάλους δίσκους και φωνάζαμε «για πολυβόλα και χειροβομβίδες». Αυτή ήταν η πρώτη κι η τελευταία φορά που φώναξα για πολιτικό κόμμα ή οργάνωση. Αλλά ο μεγαλύτερος άθλος μου σ΄αυτήν την ταινία ήταν το ομοίωμα (κλίμαξ 1:500) της Kaiser-Wilhelm-Brücke, της πιο ψηλής τότε σιδηροδρομικής γέφυρας στη Γερμανία, το οποίο κατασκεύαζε ο Lenau από σπιρτόξυλα για να βρει τα σημεία που θα τοποθετούσε τα εκρηκτικά για να την ανατινάξει. Είχα αρκετό know how από το μηχανικό και τις μακέτες των σκηνικών, αλλά πηγή έμπνευσης ήταν τα χειροτεχνήματα που είχα δει ένα χρόνο πριν στα κελιά των έγκλειστων συνεργατών μου στις φυλακές της Santa Fu. Από εκεί πήρα και το κουράγιο να γράψω στο σενάριο της ΛΟΥΦΑΣ για την κινηματογραφική κάμερα που έφτιαξε ο Παπαδόπουλος με σπίρτα και τα χεράκια του. Η προσομοίωση της έκρηξης έγινε με το φώσφορο από τα σπιρτοκέφαλα και η πραγματική γέφυρα υπάρχει ακόμα.

1972

STROHFEUER

ΦΩΤΙΑ ΣΤ' ΑΧΥΡΑ

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:
Volker Schlöndorff
STROHFEUER poster

H ταινία μάλλον δεν προβλήθηκε ποτέ στην Ελλάδα γιατί δεν βρήκα κανένα στοιχείο διανομής, ούτε ελληνικό τίτλο: Ο μεταφορικός τίτλος της ταινίας δεν θα είχε πολύ νόημα μεταφρασμένος στα ελληνικά γιατί στην χώρα μας ακόμη και ένα φούντωμα σε άχυρα θα μπορούσε να κάψει την μισή Αττική.

Ο Αγγλικός τίτλος A FREE WOMAN ανταποκρίνεται τουλάχιστον στην προσπάθεια της πρωταγωνίστριας-νοικοκυράς να απεξαρτηθεί από τον πρώην σύζυγο, να χειραφετηθεί και να ανακαλύψει τα ταλέντα της.

To σενάριο είχε πολύ μικρές απαιτήσεις σε ντεκόρ και κοστούμια, γιατί ήταν απελπιστικά ρεαλιστικό και η μοναδική ονειρική σεκάνς διαδραματιζόταν μέσα σ΄έναν υπαρκτό τεράστιο οίκο γουναρικών. Παρ΄όλα αυτά ανέλαβα την ταινία πρώτα για να γνωρίσω τον Volker που συναγωνιζόταν σε παραγωγικότητα τον Fassbinder και για να κάνω και λίγο διακοπές αφού τα γυρίσματα φαινόταν ελαφριά και κατέληγαν στην όμορφη Τοσκάνη.

Κατά την προετοιμασία υπήρξαν κι άλλοι λόγοι για τους οποίους δεν θα ήθελα ποτέ να έχω αρνηθεί αυτή την δουλειά: Την διεύθυνση φωτογραφίας είχε αναλάβει ο Sven Nykvist, o τότε πιο στενός συνεργάτης του Ingmar Bergman κι από τότε κυκλοφορούσαν -ιδίως οι παραγωγοί- μύθους, ότι φωτίζει την σκηνή με ένα και μοναδικό και ανακλώμενο μεγάλο προβολέα. O άλλος λόγος ήταν ο Martin Lüttge τον οποίο ήθελα να παίξει τον βασικό ρόλο στη μικρή ταινία που ετοίμαζα.

Δεν βρέθηκαν ούτε φωτογραφίες από το ρομαντικό ρεπεράζ στην Τοσκάνη, ούτε μια Polaroid ή κατάλογος των φοβερών γουναρικών που φορούσε το μπαλέτο όταν κατέβαινε την χολιγουντιανών διαστάσεων σκάλα του γουναράδικου.

Ανέβασα μόνο μερικές σκόρπιες φωτογραφίες από το WEB, μια και η σελίδα της ταινίας στον ιστότοπο του Volker δεν είναι υπερβολικά πλούσια.

Kαι βρήκα σχεδόν τυχαία στο YouTube ένα video με τα τρία πρώτα λεπτά του STROHFEUER τα οποία συνοδεύονται από ένα άρθρο –στα Γερμανικά- για τον Schlöndorff την μάταιη χειραφέτηση της πρωταγωνίστριάς του, της τότε συμβίας του Μargarethe von Trotta με την οποία έγραψε και το σενάριο.

1971

TRIBUNAL 1982

ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ 1982

Πριν το 1971 δούλευα συχνά στην Βαυαρική τηλεόραση σαν σκηνογράφος ή σαν βοηθός του σε εκπαιδευτικά προγράμματα, σε live φολκλορικές κωμωδίες στην ντοπιολαλιά και κοινό, έκανα ακόμη και τα σκηνικά για ένα νεανικό μιούζικαλ, για να τα βγάζω πέρα, αλλά το TRIBUNAL 1982 ήταν η πρώτη μου παραγωγή που θα γυριζόταν αποκλειστικά στο σκηνικό ενός διεθνούς δικαστηρίου, όπου το 1982 (!) θα εκδικαζόταν η αγωγή των χωρών του τρίτου κόσμου κατά της εκμετάλλευσής τους από τις αναπτυγμένες και η πρόκληση επιδημιών, ακόμη και εμφυλίων πολέμων για να το επιτύχουν. Η Ελλάδα, ίσως επειδή την κυβερνούσε χούντα, δεν ήταν ανάμεσα στους ενάγοντες γιατί εκείνη την εποχή αγόραζε τηλεφωνικά κέντρα SIEMENS και διαπραγματευόταν τα τανκς LEOPARD 1. Το ενδιαφέρον ήταν ότι χρηματοδότης ήταν μεν το δημόσιο ZDF αλλά εντεταλμένος παραγωγός ήταν μία ανώνυμη εταιρεία παραγωγής της οποίας βασικός μέτοχος ήταν οι Ευαγγελικές Εκκλησίες των Κρατών της Ομοσπονδίας, οι οποίες πάλι είχαν αναλογική εκπροσώπηση στο ΔΣ του ZDF, βάσει του εκεί νόμου για Εταιρείες Δημοσίου Δικαίου. Η τέλεια διαπλοκή, θα μπορούσε να σκεφτεί ένας αφελής, όπως εγώ όταν έμαθα, ότι και η ανώνυμη εταιρεία που θα κατασκεύαζε το σκηνικό στα πλατό της, ήταν του ZDF.

Για λόγους προϋπολογισμού συμφωνήσαμε με τον σκηνοθέτη και τους δραματουργούς της ΕΙΚΟΝ και του ZDF, ότι δεν θα επιδιώξουμε να εντυπωσιάσουμε με φουτουριστικά ντεκόρ τύπου Τζέιμς Μπόντ, αλλά θα τοποθετούσαμε το δικαστήριο και για λόγους ασφαλείας σ΄ένα απέριττα διαμορφωμένο υπόγειο ενός κρατικού κτιρίου με πολυγωνική κάτοψη και εμφανές μπετόν -που ήταν και τότε πολύ της μόδας- αλλά και θα διευκόλυνε τον φωτισμό και το πολυκάμερο πλανάρισμα. Ευτυχώς μόλις είχαμε τελειώσει «Το Χρυσό Πράγμα» και ζήτησα από τον συνεργάτη γλύπτη Peter Tschaikner, να με βοηθήσει στα μπετά, για να’χω χρόνο να οργανώσω το δύσκολο τεχνικό κομμάτι που απαιτούσε επιτραπέζια μικρόφωνα σε λειτουργία, φωτισμό χωρίς παράσιτα στον ήχο και προβολές ταινιών και οθόνες υπολογιστή που τότε είχαμε δει μόνο στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ του Stanley Kubrick. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προέκυψε στο στενόχωρο χρονοδιάγραμμα, ήταν μια πειστική για το έτος 1982 επίπλωση των αιθουσών. Αναγκάσθηκα να παραγγείλω και να αγοράσω από μεγάλο κατασκευαστή καμιά εξηνταριά και τότε πανάκριβες καρέκλες και πολυθρόνες, υπό τον όρο ότι θα βρω να τις πουλήσω μετά το γύρισμα στη μισή τιμή. Στο τέλος, ελλείψει ενδιαφερομένων αναγκάστηκα να επιπλώσω πολυτελώς την υπό σύσταση παραγωγή μας U.L.M., τoν βασικό χώρο για την ΣΥΝΤΡΟΦΙΣΣΑ ΣΥΓΚΑΤΟΙΚΟ που γύρισα τον επόμενο χρόνο και σήμερα ακόμη κάθομαι σε καμιά εικοσαριά απ΄αυτές που περίσσεψαν.

Εκτός από τις λίγες κατόψεις και τομές δεν βρήκα τίποτε στα ντοσιέ και τα κουτιά μου, αν και θυμάμαι ότι είχα βγάλει πολλές φωτογραφίες με ηθοποιούς της σειράς από τον Νίγηρα –νομίζω-, το ανατολικό Πακιστάν που μόλις είχε γίνει Μπανγκλαντές και την Βραζιλία με τις εθνικές ενδυμασίες τους. Η μοναδική αναφορά που βρήκα στο Google είναι μια τηλεοπτική επιλογή του DER SPIEGEL. Η σειρά δεν αναφέρεται ούτε στις αναπόφευκτα ελλιπείς και ανακριβείς έως αυθαίρετες φιλμογραφίες του IMDb.

Η μετάφραση της παρουσίασης του DER SPIEGEL: "19:15 ZDF. Tribunal 1982 (χρώμα) Tον καθόλου παράλογο εφιάλτη μιας παγκόσμιας καταστροφής θέλει να δείξει το ZDF με αυτή την ουτοπική σειρά επτά ταινιών του Fritz Puhl (σενάριο) και Stephan Rinser (σκηνοθεσία), της οποίας οι συνέχειες θα προβάλλονται τις επόμενες Κυριακές στις 19:15: Το 1982 οι χώρες του τρίτου κόσμου απαιτούν την σύσταση διεθνούς δικαστηρίου που θα καταδικάσει την αποικιοκρατία και την λαθεμένη αναπτυξιακή βοήθεια των βιομηχανικών χωρών, για την πείνα, τις επιδημίες, την μαζική ανεργία και τους εμφύλιους πολέμους στον 3ο κόσμο."